20/06/2022
Dynamiczny rozwój medycyny laboratoryjnej, który doprowadził do możliwości zlecania ponad 5000 różnych badań laboratoryjnych, jest związany z postępami technologicznymi i dostępnością nowych metod badawczych. Ostatnie lata należą na pewno do genetyki, gdyż dzięki dostępności nowych metod możliwe jest opisanie całego genomu pacjenta i ocena zarówno obecnych problemach pacjenta, jak i wnioskowaniu o ryzyku zdrowotnych na przyszłość. Przykładem dynamicznego rozwoju medycyny laboratoryjnej w odpowiedzi na nowe potrzeby diagnostyczne było uruchomienie w okresie pandemii COVID-19 kilkudziesięciu różnych badań (uprzednio nie istniejących), począwszy od badań RT-PCR, przez wymazowe testy antygenowe, aż do badania przeciwciał anty-SARS-CoV-2.
Prawidłowe funkcjonowanie laboratorium medycznego jest oczywiście oparte o wykorzystanie specjalistycznych analizatorów i technologii, ale nie byłoby ono możliwe bez codziennej ciężkiej pracy fachowego personelu medycznego. W Polsce wprowadzono unikalne rozwiązanie definiując zawód diagnosty laboratoryjnego. Diagnosta laboratoryjny to specjalista łączący wiedzę medyczną o wykonywanych badaniach laboratoryjnych z wiedzą technologiczną o używanych narzędziach i technologiach. Diagności laboratoryjni zdobywają wykształcenie na uczelniach medycznych na kierunku analityka medyczna (zwanym coraz częściej kierunkiem medycyna laboratoryjna). Kluczowe zadania diagnostów w laboratoriach to zapewnienie jakości i poprawnego przebiegu badań oraz wiarygodności uzyskiwanych wyników. Formalnym potwierdzeniem tego, że badanie zostało wykonane poprawnie, a wynik jest wiarygodny jest autoryzacja diagnosty laboratoryjnego na wydawanym sprawozdaniu/wyniku badania.
W Polsce obecnie aktywnie pracuje kilkanaście tysięcy diagnostów laboratoryjnych wspomaganych w laboratorium przez personel techniczny, a w całym procesie wykonania badania przez inne zawody medyczne np. pielęgniarki pobierające materiał do badań. Liczba laboratoriów medycznych w Polsce jest zmienna, a laboratoria są różne – mniejsze i większe, publiczne i niepubliczne, wykonujące badania podstawowe i wysokospecjalistyczne. Obecnie działa w Polsce około 2000 laboratoriów medycznych, ale dane z przygotowanego w 2017 roku raportu NIK wskazują, że w Polsce wykonujemy 2-3x mniej badań laboratoryjnych w przeliczeniu na pacjenta niż w krajach Europy zachodniej (starej UE).
Większość pacjentów nie wie jak kluczową rolę pełnią we współczesnej medycynie laboratoria medyczne i diagności laboratoryjni. Wiele osób odbiera laboratorium jako czarną skrzynkę, do której z jednej strony wpada pobrany od pacjenta materiał, a z drugiej wypada gotowy wynik badania. Niektórzy wspominają o tajemniczych „laborantach” pracujących w laboratorium. Niestety mało kto ma pełną wiedzę o złożoności pracy we współczesnym laboratorium medycznym i unikalnych kompetencjach tajemniczego zawodu diagnosty laboratoryjnego.
27 maja to dzień diagnosty laboratoryjnego. Złóżmy wszystkim diagnostom laboratoryjnym serdeczne życzenia z okazji ich święta i życzmy im, aby niebawem pojawiła się dedykowana dla nich ustawa o medycynie laboratoryjnej, która zastąpi przestarzałą i w części już nieaktualną ustawę o diagnostyce laboratoryjnej z 2001 roku. Życzmy diagnostom laboratoryjnym i nam samym (gdyż każdy z nas jest potencjalnym pacjentem), aby w Polsce wykonywano więcej badań laboratoryjnych, co znacząco poprawi jakość i skuteczność procesu diagnozowania i leczenia wielu chorób. Pamiętajmy, że szybka i prawidłowa diagnoza jest kluczem do skutecznej walki z chorobą i zdrowia i długiego życia dla nas i naszych bliskich.